Hasta/Yaralı Öyküsü Alma

Bilinci açık olan hasta/yaralının kendisinden, bilinci kapalı hasta/yaralılardan ise yakınlarından veya olaya şahit, çevrede bulunan insanlarla konuşarak olay yada hastalık hakkında tıbbi amaçlı bilgi toplama işlemine öykü alma denir. 

Birinci değerlendirmesi yapılan hasta/yaralının bilinci açık ise ikinci değerlendirmeye hasta/yaralı ile konuşarak başlanmalı ve bu sayede tıbbi müdahaleler için bilgiler elde edilmelidir.

İnsanların en zor anlarında onlarla iletişim kurmak zorunda olan ATT/paramedikler, etkin bir acil tıbbi müdahaleyi başlatabilmeleri için bilgi edinme işlemini belirli bir standart içerisinde ve bazı kurallara riayet ederek yapmalıdırlar. 

Hasta/yaralı öyküsü alma şu şekilde yapılmalıdır;

Hasta/yaralıya yakın oturulmalıdır: 

ATT/Paramedik, hasta/yaralının kendisini rahat görebileceği, rahat duyabileceği ve sürekli göz teması kurabileceği bir yere oturmalıdır.

ATT/paramedik, hasta/yaralıya kendisini tanıtmalıdır:

ATT/Paramedik, ismini, unvanını ve hangi kurumda görev yaptığını söyleyerek güven kazanmalıdır.

Hasta/yaralının adının öğrenilmesi:

ATT/paramedik kendini tanıttıktan sonra hasta/yaralının adını öğrenmeli ve konuşmaya ismiyle hitap ederek devam etmelidir. Ayrıca vaka kayıt formunun doldurulmasında da isim gereklidir.

Hasta/yaralının yaşının öğrenilmesi:

Yapılacak tıbbi müdahalelerde yaş önemlidir. Bu yüzden hasta/yaralının yaşının öğrenilmesi gereklidir.

Olayın nasıl geliştiğinin öğrenilmesi:

Genelde hasta/yaralılar birçok şikayetten bahseder. Hasta/yaralının temel şikayetinin ne olduğu öğrenilmelidir. En çok hangi durumun rahatsızlık verdiğinin öğrenilmesi sorulacak açık uçlu sorularla mümkündür. Niçin ambulans talebinde bulunulduğu vs gibi sorularla özel neden öğrenilerek, o nedene yönelik spesifik sorular yöneltilmelidir.

Kişisel öz geçmişin öğrenilmesi:

Hasta/yaralının kişisel özgeçmişinin sorgulanması gerekir. Kişisel özgeçmiş yapılacak tıbbi müdahalede yön gösterici olacaktır. Tıbbi geçmiş ya da kişisel özgeçmiş SAMPLE ve PQRST ile öğrenilir.  

 

SAMPLE (Hasta/yaralının Kişisel Özgeçmişi)

Sing and Symptom (Belirti ve Bulgular): Hasta/yaralının şikayetleri ve sağlık personelinin muayenede elde ettiği tıbbi veriler.

Allergies (Alerjileri): Hasta/yaralının herhangi bir madde yada ilaca karşı duyarlılığının olup olmadığının öğrenilmesi.

Medications (İlaçlar): Hasta/yaralının kullanmakta olduğu ilaçlarının öğrenilmesi.

Past Medical History (Tıbbi Geçmiş): Hasta/yaralının kronik rahatsızlıkları, geçirdiği ameliyatlar, varsa gördüğü/görmekte olduğu tedavilerin öğrenilmesi.

Last Meal (Son yediği): En son ne yediği, ne zaman yediğinin öğrenilmesi.

Events Leading to incident (Olaya götüren sonuçlar): Olayın nasıl meydana geldiği, nasıl geliştiği ile ilgili bilgilerin alınması.

 

PQRST (Ağrının Şiddeti ve Niteliğinin Öğrenilmesi)

Provoked (Provoke eden nedenler): Ağrıya neyin neden olduğunun öğrenilmesi.

Quality (Kalitesi): Ağrının nasıl bir özellik taşıdığının öğrenilmesi, ağrının niteliği; batıcı, delici, künt, yaygın.

Region (Bölge): Ağrının hangi bölgede olduğunun öğrenilmesi, bir bölgede başlayıp başka bir bölgeye geçmesi, yayılması vs. Ağrının kapsadığı alan.

Severity (Şiddeti): Ağrının şiddeti. Hafif, orta, çok şiddetli olup olmadığı sorular sorularak öğrenilmelidir. Örneğin, hasta/yaralıya hayali bir cetvel üzerinden ağrının derecesinin sorulması gibi. ATT/paramedik hastaya ‘Elimde 1-10 arası bir cetvel olduğunu düşünün, 1 en hafif 10 en şiddetli ağrı dersek, sizin ağrınız bu cetvelin neresindedir?’ şeklinde bir soru sorarak ağrının şiddetini öğrenebilir.

Time (Zaman): Ağrının ne zaman başlayıp, ne zaman şiddetlendiği veya hafiflediğinin öğrenilmesidir.

Hasta/yaralı ile görüşerek elde edilen tüm veriler zamanında ve eksiksiz bir şekilde vaka kayıt formuna geçirilmelidir.