Hangi Ambulans Ne Amaçla Kullanılır?

Hastane öncesi acil sağlık hizmetlerinde kullanılan ambulanslar nelerdir ve hangi amaçla kullanılmaktadır. Gelin hep birlikte inceleyelim.

Ambulanslar ve Acil Sağlık Araçları

Ülkemizde hastane öncesi acil sağlık hizmetlerinde kullanılan ambulanslar, hasta nakil araçları ve acil sağlık araçları ile ilgili usul ve esaslar, 2006 yılında yayınlanan Ambulanslar ve Acil Sağlık Araçları ile Ambulans Hizmetleri Yönetmeliği kapsamında değerlendirilmektedir. 

Hastaların nakli ve/veya acil yardım amacıyla kullanılan ve ilgili Yönetmelik’te öngörülen teknik ve tıbbi malzemelerle özel olarak donatılmış kara, hava ve deniz ulaşım araçları ambulans olarak tanımlanmaktadır (1, 2).

Ulaşım Şekline Göre Ambulanslar:

·         Kara ambulansları,

·         Hava ambulansları ve

·         Deniz ambulansları olarak sınıflandırılmaktadır (1).

Kullanım Amacına Göre Kara Ambulansları:

·         Acil yardım ambulansı,

·         Hasta nakil ambulansı,

·         Yoğun bakım ambulansı ve

·         Özel donanımlı ambulanslar olarak sınıflandırılmaktadır (1).

Acil Yardım Ambulansı: 

Her türlü acil sağlık olayında, olay yerinde ve ambulans içerisinde hasta ya da yaralılara gerekli acil tıbbi müdahaleyi yapabilecek en az 3 kişilik ekibi bulunan ve ambulans mevzuatında belirtilen teknik ve tıbbi donanıma sahip ambulanslardır. 

Tüm kara ambulanslarında olduğu gibi acil yardım ambulansı beyaz renkte olur. Ambulans üzerinde kırmızı renkli ve fosforlu özellikte, en az 200 mm genişliğinde bir şerit bulunur. Üzerinde acil yardım ambulansı yazısı bulunur (1, 2).

Hasta Nakil Ambulansı: 

Acil tıbbi müdahale gerektirmeyen hasta veya yaralıların nakli amacıyla kullanılan ambulanslardır. Hasta nakil ambulansında en az bir sağlık personelinin bulunması zorunludur. Ayrıca ilgili mevzuatta belirtilen teknik ve tıbbi donanıma sahip olmalıdır. 

Hasta nakil ambulansı beyaz renkte olur üzerinde en az 200 mm genişliğinde lacivert renkli ve fosforlu özellikte şerit bulunur. Ambulans üzerinde hasta nakil ambulansı yazısı yer alır (1) (2).

Yoğun Bakım Ambulansı: 

Nakil esnasında hasta ya da yaralıların ileri seviyede izlenmesine ve tedavisine yönelik tasarımlanan, ilgili mevzuatta yer alan teknik ve tıbbi donanıma sahip ambulanslardır. Yoğun bakım ambulansında en az iki sağlık personeli görev yapar. 

Beyaz renkli olan yoğun bakım ambulanslarının üzerinde en az 200 mm genişliğinde, biri kırmızı biri mavi renkli ve fosforlu özellikte iki şerit bulunur. Yoğun bakım ambulanslarına, Sağlık Bakanlığı’nın görüşü alınarak beyaz zemin üzerine kırmızı ve mavi renklerden oluşan giydirme yapılabilir. Ambulans üzerinde yoğun bakım ambulansı yazısı bulunur ve her iki yanında kırmızı renkli hilal işareti bulunur (1) (2) (3).

Özel Donanımlı Ambulanslar: 

Olay yerinde acil tıbbi yardımı sağlamak veya görev yaptığı bölgenin coğrafi özelliği ile taşıdığı hasta ya da yaralıların yaşı, fiziki ve tıbbi durumlarına göre özel olarak tasarlanmış ve buna göre personel ve ekipmanlar ile donatılmış ambulanslardır. 

Bu ambulansların ambulans olarak tescili, teknik ve tıbbi özellikleri bakımından Genel Müdürlüğün uygun görüşü alınarak, müdürlüklerce düzenlenecek ambulans uygunluk belgesi ile yapılmaktadır. 

Özel donanımlı ambulanslar; yenidoğan ambulansları, arazi tipi kar paletli, çoklu hasta taşıyabilen, obez hasta taşıyan, hovercraft, kara, deniz ve kar motosikleti, pedallı ya da motorlu bisiklet ve ATV gibi özel donanımlı araçlardır.

Yenidoğan hastaların nakillerinde kullanılan ambulanslarda, ventilatörlü transport kuvözü bulunur. Acil yardım ambulanslarının tıbbi ve teknik donanımlarını sağlaması gerekmekle birlikte bu ambulanslarda yetişkin hastalarda kullanılacak tıbbi donanım ve malzeme ayrıca aranmaz. 

Yenidoğan ambulansları beyaz renkli olur ve üzerinde en az 200 mm genişliğinde, biri kırmızı biri mavi renkli ve fosforlu özellikte iki şerit bulunur. Yenidoğan ambulanslarına, Bakanlığın görüşü alınarak beyaz zemin üzerine kırmızı ve mavi renklerden oluşan giydirme yapılabilir. Ambulans üzerinde yenidoğan ambulansı yazısı bulunur ve her iki yanında kırmızı renkli hilal işareti bulunur (1) (2).

Hava Ambulansları: 

Ulusal sivil havacılık yetkili biriminden çalışma ve uçuş izni almış, hasta nakli veya acil tıbbi müdahale amaçlı kullanılmak üzere, mevzuatta belirtilen tıbbi donanıma sahip hava araçlarıdır. 

Hava ambulansları, uçak ambulans ve helikopter ambulanslardan oluşmaktadır (1).

Deniz Ambulansları: 

Hasta nakli veya acil tıbbi müdahale amaçlı kullanılmak üzere Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığından çalışma izni almış ve mevzuatta belirtilen tıbbi donanıma sahip deniz araçlarıdır (1).

Hasta Nakil Araçları: 

Kamu kurum ve kuruluşları ile özel sağlık kuruluşlarına bağlı olarak çalışan ve hasta taşımak amacıyla kullanılan, en az bir sağlık personeli bulundurulan araçlardır. 

TSE’den araç tadilat belgesi alındıktan sonra il sağlık müdürlükleri tarafından hasta nakil aracı uygunluk belgesi verilen ve yetkili trafik birimlerince tescil edilen hasta taşıma araçlarıdır. 

Hasta nakil araçlarında, haberleşme cihazları (telsiz veya telefon), aracın kullanım amacını belirten fosforlu yazı ve işaretler ile araç takip ve navigasyon sistemleri bulunmak zorundadır. Ayrıca bu araçlarda, tıbbi ekipman olarak bir adet tansiyon aleti, bir adet portatif oksijen ünitesi, otomatik eksternal defibrilatör ve bir adet temel tıbbi malzeme çantası bulunmalıdır (1).

Acil Sağlık Aracı: 

Ambulans ve Acil Sağlık Hizmetlerinin sunumu esnasında ihtiyaç duyulan personel ve malzemeyi olay yerine en hızlı şekilde ulaştırmak veya olay yerinde acil sağlık hizmetlerini yürütmek amacıyla kullanılan kara, hava ve deniz araçlarıdır. 

Acil sağlık araçları, olay yerinde teknik ve lojistik destek amaçlı kullanılmaktadır. Bu araçlar organ nakli aracı, mobil komuta kontrol aracı, mobil haberleşme aracı, mobil sağlık aracı ve benzeri araçlardır. Hasta taşıma amacıyla kullanılmazlar. 

Acil sağlık araçlarında; ışıklı ve sesli uyarı sistemi, haberleşme cihazları (telsiz, telefon), aracın kullanım amacını belirten fosforlu yazı ve işaretler, aracın kullanım amacına uygun tıbbi ve teknik donanımlar ile araç takip ve navigasyon sistemleri bulunur. Acil sağlık araçları, ambulans servisleri ile sağlık kurumları bünyesinde ve amacına uygun olarak kullanılabilir. Başka kişi ve kuruluşlarca kullanılması yasaktır (1) (3).

Kaynakça

1. Resmi Gazete (2013). Ambulanslar ve Acil Sağlık Araçları ile Ambulans Hizmetleri Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik. RG Tarih:20.09.2013, Sayı:28771.

2. Resmi Gazete (2006). Ambulanslar ve Acil Sağlık Araçları ile Ambulans Hizmetleri Yönetmeliği. 7 Aralık 2006, Sayı: 26369.

3. Resmi Gazete (2012). Ambulanslar ve Acil Sağlık Araçları ile Ambulans Hizmetleri Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik. 10 Nisan 2012. Sayı:28260.